Wat is preverbale logopedie?

De behandeling van eet- en drinkproblemen en/of slikstoornissen bij jonge kinderen wordt preverbale logopedie genoemd.  Naast deze term wordt in de praktijk ook de wat oudere term ‘prelogopedie’ nog regelmatig gebruikt. 
Logopedisten die zich bezighouden met preverbale logopedie hebben na hun opleiding aanvullende (Post-HBO) opleidingen gevolgd.

Soms zijn lichamelijke en/of medische problemen de oorzaak van het niet goed eten of drinken.
De verwijzing naar preverbale logopedie gaat altijd via een arts (huisarts, kinderarts, consultatiebureauarts), omdat het belangrijk is eerst na te gaan of er onderliggende medische problemen zijn die de moeilijkheden in het mondgebied veroorzaken.

Preverbale logopedie wordt gegeven bij kinderen die problemen hebben met het drinken uit de borst of uit de fles, het eten van de lepel, het drinken uit een beker of het leren kauwen. 

Problemen bij het drinken uit de borst
Hoewel bij de geboorte alle (voedings)reflexen in het mondgebied aanwezig zijn, hebben veel pasgeboren zuigelingen een aantal dagen nodig om het drinken goed te leren. De verloskundige, de kraamhulp of verpleegkundige in het ziekenhuis zijn bijna altijd in staat deze start goed te begeleiden. Ook mensen van de VBN (Vereniging Borstvoeding Natuurlijk) of LLL (La Leche League) kunnen vragen rondom borstvoeding beantwoorden.
Lactatiekundigen kunnen helpen bij goed aanleggen, pijnklachten bij het voeden, terugkerende borstontstekingen of onvoldoende melkproductie.
Preverbale logopedie wordt ingeschakeld als een zuigeling vanwege motorische problemen (bijvoorbeeld lage spierspanning bij kinderen met Down syndroom), anatomische problemen (bijvoorbeeld bij een gespleten gehemelte) of bij problemen met de coördinatie tussen zuigen, slikken en ademhalen niet uit de borst kan drinken.
De preverbaal logopedist zal dan (indien nodig in overleg met de lactatiekundige) kijken naar de houding van de zuigeling en de mogelijkheden om het mondgebied te ondersteunen.
Ook kan het mogelijk zijn dat eerst het zuigen, slikken en ademen geoefend moet worden voordat dit aan de borst lukt.

Problemen bij het drinken uit de fles
Ook bij het drinken uit de fles heeft een zuigeling soms een paar dagen nodig om dit goed te leren.
Er zijn echter ook kinderen bij wie het drinken moeilijk blijft gaan: niet goed kunnen zuigen, moeite om de speen te pakken, snel vermoeid raken, vaak verslikken of kokhalzen.
De logopedist zal dan in eerste instantie een onderzoek doen naar de reflexen in het mondgebied, de kracht van het zuigen, de zuigreeksen die het kind maakt en de mogelijkheden om zuigen, slikken en ademen goed te combineren.
Afhankelijk van het probleem zal de logopedist adviezen geven over een andere houding, een andere speen of een andere manier van aanbieden.

Problemen met eten van een lepel, kauwen of drinken uit een beker
Al deze vaardigheden vereisen specifieke mondmotorische vaardigheden. Het is belangrijk om deze vaardigheden tijdig te trainen/oefenen. De preverbaal logopedist onderzoekt waar mogelijkheden liggen wanneer deze vaardigheden moeilijk verlopen

Preverbale logopedie bij kinderen met sondevoeding

Veel kinderen die tijdelijk sondevoeding krijgen, gaan na verloop van tijd zelf (weer) eten en drinken waardoor de sonde verwijderd kan worden. Er zijn ook kinderen bij wie dat niet zo gemakkelijk gaat. Bijvoorbeeld door mondmotorische problemen, een weinig ontwikkeld hongergevoel of door negatieve ervaringen in het mond- en keelgebied (overgeven, sondes inbrengen, beademing). 
De preverbaal logopedist bekijkt bij het eerste onderzoek wat de beste ingang is om het kind te voeden (fles, lepel, beker) en geeft adviezen om het mondgebied positief te stimuleren.
Vervolgens wordt gekeken op welke manier en met welke smaken het kind meer voeding zelf kan gaan eten.
Als de hoeveelheden die een kind zelf kan eten groter worden, zal er (vaak samen met een diëtist en kinderarts) een schema gemaakt worden om minder sondevoeding te geven, zodat er meer honger ontstaat. Op deze wijze kan dan de sondevoeding vaak afgebouwd worden.
Soms lukt het niet om een kind alle voeding zelf te laten eten maar kunnen kinderen nog wel kleine beetjes zelf eten. De preverbaal logopedist kijkt dan wat de mogelijkheden zijn om dit zo veilig en ontspannen mogelijk te doen.
Ook is het belangrijk om aandacht te besteden aan de verzorging van het mondgebied (tandenpoetsen).

Preverbale logopedie in de (vroege) communicatieve ontwikkeling
In de vroege ontwikkeling is ook het begin van de communicatieve ontwikkeling van belang.
Voorafgaand aan het spreken kan een baby al veel duidelijk maken met mimiek, bewegingen en gedragingen maar ook met specifieke geluidjes (Babytaal) en later ook met gerichte gebaren. 
Verder zijn er veel communicatieve voorwaarden waaraan voldaan moet worden om tot goede gesprekken en taalproductie te komen, zoals gedeelde aandacht, wederkerigheid, taalbegrip.
De preverbaal logopedist helpt ouders te leren kijken en inspelen op de signalen die kinderen geven en geeft ouders tips en handvaten om responsief en sensitief te communiceren, zodat het kind zich gehoord en begrepen voelt vanaf de geboorte en op deze manier een goede basis wordt gevormd voor communicatie en interactie. Dat geeft voor zowel ouders als kind vertrouwen en rust.

Ik ben lid van de Nederlandse beroepsvereniging voor logopedisten en sta geregistreerd als gespecialiseerd preverbaal logopedist. Ook ben ik opgenomen in het Kwaliteitsregister Paramedici.